Od wieków zdobimy jaja w okresie wielkanocnym. Tradycja ta ma swój udokumentowany rodowód, wywodzi się z czasów biskupa Krakowskiego Wincentego Kadłubka, czyli z początku XIII wieku. Archeologiczne znaleziska na Opolskim Ostrówku wskazują nawet na X wiek. Jajko na Śląsku Opolskim w XVIII i XIX wieku było przede wszystkim zdobione metodą batikową, jest to jajko malowane gorącym woskiem a następnie farbowane. Metoda ta jest nadal powszechnie stosowana w okolicach Tułowic i Korfantowa. Jednak najbardziej popularna jest kroszonka, zabarwione jajo zdobione metodą rytowniczą (drapane), ozdabiane tradycyjnymi ornamentami roślinnymi: palmy, kwiaty, liście etc. , których wzory są często spotykane także w haftowanych obrusach, zasłonach, dekoracyjnej pościeli (kapach), strojach i malarstwie ludowym. Różnorodność wzorów zależy od inwencji artystycznej samego twórcy. W połowie XX wieku na jajkach skrobano duże wyraźne wzory (foto wyżej). W latach osiemdziesiątych duży wzór jest coraz bardziej wypełniany, uzupełniany małymi dodatkami. Wzory z tego okresu są uważane przez twórców za tradycyjny wzór kroszonki opolskiej. Kolorystycznie dominują odcienie brązu (barwienie łupinami z cebuli).

Dzisiaj są to coraz misterniej wykonywane miniatury, gdzie zdobienie jednego jajka pochłania nawet 3 godziny ( ! ). Obok motywów roślinnych, wielkanocnych i treści biblijnych, wydrapywane są wierszyki, życzenia a czasem inne dowcipne, kąśliwe teksty.

Coraz częściej jest spotykana kroszonka z przesadnie zminiaturyzowanym rytem, na której brak jest jakiegokolwiek wzoru, na której nie dopatrzymy się tradycyjnego ornamentu, tu winniśmy się zastanowić: czy to jest jeszcze kroszonka opolska? Pytanie to pozostawię bez odpowiedzi ...

Do robienia kroszonek metodą rytowniczą używa się jaj o białej skorupie (pozwala to na osiąganie wyrazistego wzoru), które gotuje się (preparuje) przez 3 do 4 godzin. W dzisiejszych czasach coraz częściej kroszonkę wykonujemy na wydmużce a w przypadku jaj strusia jest to zawsze pusta skorupa. Następnym etapem jest farbowanie jajka i zdobienie właściwym wzorem, ornamentem.
Do barwienia jaj używano barwników naturalnych pochodzenia roślinnego: łupiny cebuli; młode pędy pszenicy i żyta; kora dębu, olchy i brzozy; wywar z buraka ćwikłowego; suszone liście malin. W dzisiejszych czasach barwnik naturalny jest zastępowany syntetycznymi farbami do tkanin.

Charakterystyczną wymowę ma kolorystyka jaj, mianowicie, ongiś młoda panna przygotowywała wybranemu młodzieńcowi co do którego nosiła poważne zamiary koszyczek ze zdobionymi kroszonkami. W koszyczku tym najczęściej znajdowały się trzy kroszonki o ściśle określonych kolorach. Jakie znaczenie miały kolory ? Otóż były to symbole:

Dodatkowo panny szykowały kroszonki w kolorach :

Kroszonki Opolskie można co roku podziwiać począwszy od Niedzieli Palmowej na wystawie pokonkursowej w Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu - Bierkowicach.

przykłady jaj zdobionych metodą rytowniczą
( z wystaw w skansenie w minionych latach )